Σοσιαλισμός ή βαρβαρότητα

Οι πολιτικοί κληρονομικοί ηγεμόνες του βασιλείου της Ελλάδος δεν χάνουν ευκαιρία να αποδεικνύουν την έλειψη όχι μόνο καλλιέργειας αλλά και βασικών πολιτικών έστω γνώσεων. Αφορμή για αυτό το σχόλιο είναι η νέα διαμάχη σχετικά με την φράση που χρησιμοποίησε ο Γιώργος Παπανδρέου "Σοσιαλισμός ή βαρβαρότητα", αναφερόμενος στις επιλογές μπροστά στις οποίες βρίσκεται η ανθρωπότητα σήμερα. Το εάν είναι τεχνητή ή όχι αυτή η διαμάχη λίγο μας ενδιαφέρει. Αυτό που θά'πρεπε να μας ενδιαφέρει είναι το κατά πόσον αυτοί οι άνθρωποι έχουν την πνευματική ικανότητα να αντιληφθούν έστω το πραγματικό νόημα μιας φράσης σαν κι αυτήν.

Συνάμα με τους κληρονομικούς ηγεμόνες, οι λογής λογής αυλικοί (συνώνυμο πλέον του μεγαλοδημοσιογράφου) είτε λόγω άγνοιας, είτε λόγω διατεταγμένης υπηρεσίας, συντηρούν και υιοθετούν τις θέσεις των αφεντικών τους. Τρανό παράδειγμα ο ειδικός επί παντός επιστητού, η πνευματική αρχή της χώρας Ιωάννης Πρετεντέρης. Ρωτά με στόμφο τον κοινοβουλευτικό εκπρόσωπο του ΠΑΣΟΚ στις 19/05/09 στο κεντρικό δελτίο ειδήσεων του ΜΕΓΚΑ εάν υιοθετεί την τοποθέτηση του προέδρου του κόμματός τους σχετικά με την βάρβαρη φύση των του νεοφιλελευθερισμού και της δεξιάς, και κατ'επέκτασην των μελών του εν Ελλάδι εκπροσώπου τους, της ΝΔ. "Σας φαίνεται για βάρβαρος η κα. Μαριέττα Γιαννάκου;" ερωτά ο αυτοαποκαλούμενος δημοσιογράφος, ή πιό εύστοχα, χειραγωγός Πρετεντέρης.

Είμαι ο τελευταίος που θα υπερασπιστεί τον Γιώργο Παπανδρέου και τις απόψεις του μιας και προσωπικώς πιστεύω πως εκτός του ότι μέσω εύηχων συνθημάτων όπως "πράσινη ανάπτυξη", "κοινωνικό κράτος", "σοσιαλισμός ή βαρβαρότητα"κτλ., προσπαθεί να καλύψει το πλήρες κενός οράματος και ιδεών. Ο Γιώργος Παπανδρέου και το κόμμα του είναι τόσο σοσιαλιστές όσο και ο Μπαράκ Ομπάμα, η ηγεσία της Κίνας ή ο Τόνυ Μπλαίρ. Αυτό όμως που θα προσπαθήσω να υπερασπιστώ είναι η αλήθεια και η νοημοσύνη μου, την οποία υποτιμούν και υποβαθμίζουν αδιαλείπτως σχεδόν το σύνολο του πολιτικού και δημοσιογραφικού κόσμου (και τονίζω το "σχεδόν").

Για να πάρουμε τα πράματα από την αρχή, το ότι ο πρόεδρος του ΠΑΣΟΚ μίλησε για το δίλημμα "σοσιαλισμός ή βαρβαρότητα" δεν σημαίνει ότι εννοούσε πως καθένας από τους νεοφιλελεύθερους πολιτικούς και καπιταλιστές είναι βάρβαρος ως άτομο. Εκτός αυτού, η φράση αυτή και η προφανής πολιτική και κοινωνική διάσταση του διλήμματος έχει ιστορία η οποία είναι βαθιά ριζωμένη στις απαρχές των κινημάτων της ανθρωπότητας για την αναζήτηση ενός διαφορετικού τρόπου ανάπτυξης και προόδου. Η Ρόζα Λούξεμπουργκ στο ιστορικό κείμενό της "Junius Pamphlet" που έγραψε μέσα από την φυλακή το 1915 μιλάει για το πώς "Ο καπιταλισμός και η βιομηχανία ανθίζει πάνω στα ερείπια του πολέμου", πως "τα κέρδη ξεπηδούν σαν αγριόχορτα, στα πεδία των νεκρών", ενώ παρακάτω καταλήγει πως η μόνη εναλλακτική μπροστά σε αυτήν την βαρβαρότητα, η οποία μάλιστα αποτελεί επιτακτική ανάγκη, είναι ο σοσιαλισμός. Ουδείς μπορεί να αγνοήσει πλέον την πραγματικότητα και να μην παραδεχτεί πως η μεγαλύτερη κινητήρια δύναμις του πολέμου είναι το κέρδος. Από τον Α' και τον Β' παγκόσμιο πόλεμο μέχρι το Βιετνάμ και το Ιράκ συγκεκριμένες τράπεζες, κατασκευαστικές, πολεμικές βιομηχανίες και πετρελαιοβιομηχανίες αποκόμισαν μεγάλο μέρος του παγκόσμιου πλούτου μέσω του πολέμου.

Δύο χρόνια αργότερα, το 1917, ο Λέων Τρότσκυ στο πρόταγμά του, το οποίο υιοθετήθηκε τον Αύγουστο του 1948 στην Δ΄ Διεθνή λέει "Όλη η εξέλιξη του παρελθόντος, χιλιάδες χρόνια ανθρώπινης ιστορίας, ταξικής πάλης, πολιτισμικών ανταλλαγών, πλέον όλα αυτά συμπυκνώνονται στο ζήτημα της προλεταριακής επανάστασης. Δεν υπάρχει άλλη έξοδος από αυτή την βαρβαρότητα".

Εάν οι ηγεμόνες και οι αυλικοί τους δεν γνώριζαν το τι είπαν η Ρόζα Λούξεμπουργκ και ο Λέων Τρότσκυ ίσως θά'πρεπε να γνωρίζουν λίγα πράγματα για την ζωή ενός από τους σημαντικότερους φιλοσόφους του 20ού αιώνα, μιας και ήταν και Έλληνας, του Κορνήλιου Καστοριάδη. Φευ, μπορεί το όνομά του κάτι να τους θυμίζει αλλά πολύ αμφιβάλω εάν ποτέ έκαναν τον κόπο να τον διαβάσουν. Ακόμη περισσότερο, ακόμη κι αν το προσπάθησαν, αμφιβάλω εάν κατέβαλαν την προσπάθεια να τον κατανοήσουν. Ο Κορνήλιος Καστοριάδης μαζί με τον Κλώντ Λεφόρ, απετέλεσαν ιδρυτικά μέλη της ριζοσπαστικής ελευθεριακής σοσιαλιστικής οργάνωσης "Socialism ou Barbarie" (Σοσιαλισμός ή βαρβαρότητα) από το 1948 μέχρι το 1965. Η οργάνωση αυτή και τα άρθρα που εξέδιδε, άσκησε πολύ μεγάλη επιρροή στην πολιτική και φιλοσοφική σκέψη της εποχής και πολλές από τις απόψεις της υιοθετήθηκαν από τους εξεγερμένους του Μάη του 1968.

Η ιστορία της φράσης "Σοσιαλισμός ή βαρβαρότητα" είναι πολύ μεγαλύτερη από την μικρή αυτή σύνοψη. Εντούτοις, δεν σημαίνει τίποτε παραπάνω από το ότι η εναλλακτική της κοινής δράσης, της αλληλεγγύης, της μόρφωσης, της εργασίας, της υγειονομικής περίθαλψης και της ελευθερίας για όλους, είναι η βάρβαρη πραγματικότητα που ζούμε σήμερα. Η πραγματικότητα του καπιταλισμού που ολοένα και αυξάνει τα παραγόμενα αγαθά παραλλήλως με την φτώχεια, που ενώ αυξάνει την παραγωγή φαρμάκων αυξάνει και τους αρρώστους, που ενώ παράγει περισσότερη τροφή από ποτέ, αυξάνει τους πεινασμένους. Δεν νομίζω όμως πως χρειάζεται να επεκταθούμε για να συνειδητοποιήσει κανείς πως το νόημα της φράσης αυτής, παρασάγγας απέχει από αυτό που του απέδωσαν αυτοί που έχουν επωμιστεί την διακυβέρνηση αυτού του τόπου και την ενημέρωσή μας. Εάν βαρβαρότητα σημαίνει το να βρίσκονται σε αυτές τις θέσεις ακαλλιέργητοι άνθρωποι, χειραγωγοί, νεποτιστές, διαπλεκόμενοι και υπερόπτες, κε. Καραμανλή της δεξιάς (που σας αρέσει να τον αποκαλείτε μεσαίο χώρο), κε. Παπανδρέου του αποπροσανατολισμένου και χωρίς κατεύθυνση πολιτικού χώρου (που για κάποιον λόγο επιμένετε να τον αποκαλείτε σοσιαλιστικό) και κε. Πρετεντέρη, τότε αναμφιβόλως αποτελείτε αναπόσπαστο μέρος αυτής της βαρβαρότητας που μας κατακλύζει.

Κρίση ή νομοτέλεια;

Αυτοί που κάποτε διάβαζαν Μάρξ τον μάθαιναν απόξω αλλά πέρα από την επιφάνεια και το σε τι επιστούσε ο ινστρουκτωρας την προσοχή, δεν προχωρούσαν. Σαν την Βίβλο ένα πράμα τό'χαν το "Κεφάλαιο". Μέχρι που το αποκήρρυξαν ασφαλώς και ησύχασαν κι αυτοί και οι καπιταλιστές.

Αυτός ο έρμος ο Κάρολος λοιπόν, εκτός του ότι έκανε την πληρέστερη και πλέον εύστοχη ανάλυση του συστήματος παραγωγής που κάποιοι ονομάζουν καπιταλισμό (εγώ προτιμώ τον όρο κεφαλαιοκρατία), είχε πει κάτι και για την κρίση υπερσυσσώρευσης και υπερπαραγωγής. Βεβαίως δεν περιμένω τον Παπαθανασίου, τον Καραμανλή, την Μέρκελ, τον Σαρκοζί, τον Ομπάμα ή τον Γιωργάκη να πάνε να διαβάσουν το 15ο κεφάλαιο του 3ου τόμου του Κεφαλαίου για να καταλάβουν τι έχει συμβεί γύρω τους. Όλοι, δημοσιοκάφροι, νεοφιλελεύθεροι πολιτικοί και νεόπλουτοι (ή έστω εν φαντασία νεόπλουτοι) εν χορώ συμπεραίνουν ότι η κρίση "είναι πρωτόγνωρη", ότι "κανείς δεν την είχε προβλέψει" και άλλα παρόμοια αμπελοφιλοσοφήματα που τα λέμε για να περνάει η ώρα (και για να κοιμίζεται, να φοβάται και να θαυμάζει τα αφεντικά του το πόπολο).

Οι υποτιθέμενοι κομμουνιστές περιφέρουν τα σκινώματα του Στάλιν και του Μάο σαν ζόμπι, η καπιταλιστική "προοδευτική άσχετη επί παντός επιστητού" πτέρυγα (κάποιοι το λένε και σοσιαλδημοκρατία ή ανανεωτική αριστερά ή "δεν ξέρω ποιός είμαι και τι θέλω" αυτό), δεν ξέρει τι της γίνεται μιας και έχει αφορίσει τον Μάρξ και κάθε κριτική του καπιταλισμού απο καιρό τώρα και προσπαθεί να πείσει το κεφάλαιο να "δώσει κάτι παραπάνω" και να "έχει λίγο πιο ανθρώπινο προσωπείο". Η νεοφιλελεύθερη δεξιά το βλέπει ως μεγίστη ευκαιρία να κάνει τις κάθε λογής φαντασιώσεις της πραγματικότητα (ανασφάλιστη εργασία, ιδιωτικοποίηση ακόμη και του αέρα που απνέουμε, περαιτέρω συσσώρευση πλούτου και ενίσχυση του "ανταγωνισμού" για το ποίός θα φάει περισσότερα). Βεβαίως όλοι αυτοί οι αμόρφωτοι παλιάτσοι πλανόνται πλάνην οικτράν.

Ο φίλος μας ο Κάρολος είχε πει επίσης πως η κάθε κρίση είναι ευκαιρία ενίσχυσης των μονοπωλείων και εκκίνησης για νέες περιπέτεις...Τουτέστιν, νέες επεκτάσεις κι αγορές. Αυτό το λέμε και οικονομικο ιμπεριαλισμό, το οποίο είναι το ίδιο με τον πολιτισμικό ή στρατιωτικό ιμπεριαλισμό οι οποίοι απλώς πωλούνται με διαφορετικό περιτύλιγμα. Συναντόνται σε ποικίλες μορφές, από εκβιασμούς, δολοφονίες, στρατιωτικές εισβολές, δάνεια με τεράστια επιτόκια, "αποκρατικοποιήσεις" και εξαγορές/κλείσιμο εντόπιων παραγωγικών μονάδων κι επιχειρήσεων, μέχρι προϊόντα (υπο-)πολιτισμου και "λάιφστάιλ" επιλογές που επιβάλονται απο όλες τις μπάντες προς όλες τις μπανανίες. Και έτσι ο καπιταλισμός και οι κεφαλαιούχοι με τα μικρά και τα μεγάλα σκαμπανευασματάκια (κυρίως μεγάλα ανεβασματάκια) του έζησε και κατέκτησε σχεδόν ολον τον κόσμο. ΟΜΩΣ!

Όμως ο Κάρολος απο την μια πλευρά και οι κεφαλαιουχοι με τα σκυλάκια τους από την άλλη, υπολογησαν χωρίς τον ξενοδόχο. Ο ξενοδόχος (η μαμά Γη) λέει ότι το μέγεθός της, κι άρα ο πληθυσμός της κι επομένως οι αγορές της, διαθέτουν ορισμένο μέγεθος και δεν είναι άπειρες. Πριν μερικά χρόνια είχα παρακολουθήσει μια διάλεξη ενος καθηγητή μαθηματικών ο οποίος έλεγε πως το μεγαλύτερο πρόβλημα της ανθρωπότητος είναι το ότι δεν αντιλαμβάνεται ορθώς την έννοια της εκθετικής συνάρτησης. Μου πήρε καιρό να το καταλάβω αλλά εν τέλει συνειδητοποίησα τι εννοούσε. Εν ολίγοις, κάτι που αυξάνεται με ρυθμό 3% ετησίως, θα διπλασιαστεί ως ποσότητα σε 23.3 χρόνια. Με 5% ετήσιο ρυθμό αύξησης θα διπλασιαστεί σε 14 χρόνια. Δηλαδή θα τετραπλασιαστεί σε 28 και θα οκταπλασιαστεί σε 56 χρόνια.....Νομίζω εάν κανείς πραγματικά συνειδητοποιήσει τι σημαίνει αυτό, αυτομάτως θα θεωρήσει τον καπιταλισμό και το δόγμα της συνεχούς ανάπτυξης (είτε αυτή αφορά την κατανάλωση, είτε τον πληθυσμό, είτε τα κέρδη, είτε την οικονομία εν συνόλω) θεωρία και σύστημα φρενοβλαβών και επικινδύνων αιθεροβαμωνων.

Δεν τίθεται καν θέμα ιδεολογικών απόψεων και υποκειμενικών προταιρεοτήτων. Δεν υφίσταται ποσότητα στον σύμπαν (εκτός ίσως από την ανθρώπινη βλακεία) η οποία μπορεί να αυξάνεται επ'απειρον εκθετικώς χωρίς να συναντά σημείο κατάρρευσης. Ο καπιταλισμός δεν θα καταρρεύσει ούτε λόγω της απληστείας των διαχειριστών του, ούτε λόγω ανθρωπίνων λαθών και παραλήψεων. Ο καπιταλισμός θα καταρρεύσει (δηλαδή καταρρέει αλλά το θέτω σε μέλλοντα χρόνο διότι η τύφλωση των πιστών του είναι τέτοια που θα το πάρουν χαμπάρι μόνον όταν κτυπήσουν τα (άδεια) κεφάλια τους στον τοίχο προς τον οποίο τρέχουν με τα γκάζια τέρμα πατημένα) διότι νομοτελειακώς, εξ'ορισμού, εκ φύσεως, όπως θες πες το, τρώει τον εαυτό του λόγω υπερτροφίας. Δεν υπάρχουν νέες αγορές, δεν γίνεται να τραφεί άλλο από τον περαιτέρω εξανδραποδισμό των υπηκόων του μέσω νέων χρεών κι άρα σταματά να αναπτύσσεται, ατροφεί και εν τέλει πεθαίνει. Είναι ο νόμος της φύσης και κάθε οργανισμώς υπόκειται σ'αυτόν.

Στο δια ταύτα τώρα. Τι μπορούμε να κάνουμε; Δύο πράματα. Είτε επανεκκίνηση, είτε φόνο κι αντικατάσταση. Στην πρώτη περίπτωση θα χρειαστεί να χρεοκοπήσουν οι πάντες και τα πάντα και να ξεκινήσουμε με μηδενικό χρέος αλλά αυτή την φορά με λιγότερους παίκτες στο γήπεδο...οι οποίοι, συν τοις άλλοις παίζουν όλοι και για την ομάδα (κάτι το οποίον απλώς επιταχύνει τον χρόνο επανεμφάνισης της νόσου). Έτσι το μόνο που κάνουμε είναι μια ωραιότατη λοβοτομή, ένα ζευγάρι παρωπίδες και πάμε πάλι από την αρχή. Ωσπου σε λίγο καιρό (σε 10, 20, 30 χρόνια) να ξανασυναντήσουμε την επόμενη "πρωτόγνωρη", "απρόβλεπτη", "μοναδική" κρίση και να ψάχνουμε να βρούμε τι πήγε στραβά.


Στην δεύτερη περίπτωση που είναι και η πλέον απίθανη λόγω επίκτητων ανθρωπίνων χαρακτηριστικών όπως η τύφλωση, η βλακεία, ο φανατισμός και η κουτοπονηριά (που συνοψίζεται στην φράση "ασε τους άλλους να πεθάνουν, εγώ θα εκμεταλλευτώ την κρίση, θα πατήσω επί πτωμάτων και θα βγω από αυτήν πιο δυνατός"), θα πρέπει να φονεύσουμε τον καπιταλισμό και μαζί μ'αυτόν ό,τι τον συντηρεί και τον επιβάλει. Δηλαδή από την διαφήμιση (προπαγάνδιση δηλαδή αλλά οι καπιταλιστές αρέσκονται στους ευφημισμούς) και το αντιπροσωπευτικό "δημοκρατικό" συστημα, μέχρι τα σύνορα και τα εθνικοκεντρικά κράτη. Ο,τιδήποτε δημιουργεί αθέμιτο ανταγωνισμό (διότι ευγενής άμιλλα δεν νοείται στον καπιταλισμό...είναι σαν να ζητά κανείς από μια τίγρη να γίνει χορτοφάγος) πρέπει να απορριφθεί και να πεθάνει.

Η τεχνολογία, η τεχνογνωσία, η επιστημονικές γνώσεις και τα μέσα παραγωγής για να παράγουμε τα πάντα για τους πάντες υπάρχουν. Τα παιδιά στην Αφρική δεν πεθαίνουν επειδή δεν παράγονται αρκετά τρόφιμα, πεθαίνουν επειδή δεν έχουν χρήματα να τα αγοράσουν. Παρομοίως, δεν μένουν δισεκατομμύρια ανθρώπων σε παραγκουπολεις επειδή δεν υπάρχουν σπίτια ή υλικά για την κατασκευή τους, ούτε δεν έχουν πρόσβαση στην μόρφωση δισεκατομμύρια παιδιά επειδή δεν υπάρχουν δάσκαλοι και βιβλία. Όλα αυτά συμβαίνουν λόγω του ότι δεν έχουν "χρήματα" και λόγω των προταιρεοτήτων των κεφαλαιούχων, προταιρεότητες οι οποίες επιβάλονται απο τον καπιταλισμό τον ίδιο κι όχι από την διεφθαρμένη ή άπληστη φύση τους. Οι λύσεις θεωρητικώς είναι απλές. Η δυσκολία έγκειται στο να κάνει η ανθρωποτητα κι ο καθένας μας χωριστά την ρήξη με τις αντιλήψεις, τις προκαταλήψεις και τους μύθους που τεχνιέντως μας έχουν διαιωνίσει οι προηγούμενες γεννεές. Νομοτελειακώς η ρήξη θα γίνει, είτε από ανάγκη είτε από έλλειψη εναλλακτικών. Το θέμα είναι να γίνει συνειδητά, αυτοβούλως και με σχεδιασμό. Ιδού η Ρόδος, ιδού και το πήδημα.